دنیای کارتون و کاریکاتور

گل آقا تعطيل شد
امير نامدار

گردانندگان هفته نامه "گل آقا"، نخستين هفته نامه طنز انتقادی پس از شکل گيری نظام جمهوری اسلامی در ايران، روز يکشنبه 27 اکتبر اعلام کردند از هفته آينده انتشار اين نشريه را متوقف می کنند. در اطلاعيه ای که روابط عمومی موسسه گل آقا منتشر کرده، دليل توقف انتشار هفته نامه مذکور، تصميم شخصی کيومرث صابری، صاحب امتياز و مدير مسوول آن اعلام شده است.نخستين شماره هفته نامه گل آقا به صاحب امتيازی کيومرث صابری در آبان ‌ماه‌ 1369 منتشر شد و انتشار آن تا 564 شماره ادامه يافت.موسسه گل آقا غير از هفته نامه گل آقا، نشريات سالنامه، ماه نامه و هفته نامه کودکان گل آقا را نيز منتشر می کند که طبق اطلاعيه روابط عمومی اين موسسه، انتشار آنها همچنان ادامه خواهد يافت.
برخی ناظران، مشکلات اقتصادی را دليل احتمالی توقف انتشار هفته نامه گل آقا عنوان می کنند.
آقای صابری پيش از آغاز انتشار اين هفته نامه طنز، برای مدت شش سال يک ستون طنز انتقادی را تحت عنوان "دوکلمه حرف حساب" و با امضای "گل آقا" در روزنامه اطلاعات منتشر می کرد که به عقيده برخی ناظران، از پرخواننده ترين مطالب روزنامه مذکور محسوب می شد.
هفته نامه گل آقای در دوره نخست رياست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی، دوره ای که پس از پايان جنگ هشت ساله ايران و عراق برخی آزادی های اقتصادی و اجتماعی طی آن به مردم داده شده بود انتشار خود را آغاز کرد و با استفاده از فضايی که ايجاد شده بود و طرح انتقاد از مديران دولتی، خيلی سريع به يکی از پرفروشترين نشريات ايران تبديل شد.
بخش اعظم محتويات هفته نامه گل آقا، کاريکاتورهايی بود که در آنها مقام های جمهوری اسلامی به خاطر بيانات يا رفتارشان مورد استهزا کاريکاتوريست ها يا نويسندگان نشريه قرار می گرفتند.اين شيوه طنز انتقادی، از سال های نخست پس از انقلاب اسلامی تا زمان انتشار گل آقا در ايران سابقه نداشت و در نتيجه به سرعت توجه مخاطبان را به خود جلب کرد.
البته گل آقا هيچگاه در دوران انتشارش، به طور مستقيم روحانيون را در کاريکاتورهای خود به تصوير نکشيد و پرداختن به روحانيون همواره به صورت يک خط قرمز برای گل آقا باقی ماند.
پس از پيروزی محمد خاتمی در انتخابات رياست جمهوری در سال 1376 و قدرت گرفتن اصلاح طلبان در ايران، تا حدودی فضا برای فعاليت های مطبوعاتی گشوده شد و روزنامه ها و نشريات انتقادی زيادی پا به صحنه سياسی ايران گذاشتند.انتشار اين روزنامه ها و نشريات که از زبان انتقادی نسبتا صريحی نيز برخوردار بودند، تا حدودی عرصه را بر هفته نامه ای مانند گل آقا که صرفا با زبانی کنايه آميز به طرح مشکلات جامعه می پرداخت تنگ کرد.ناظران می گويند همين امر به کاهش نسبی توجه مخاطبان به نشرياتی مانند گل آقا و بروز مشکلات اقتصادی برای گردانندگان آن شد.به عقيده همين ناظران حتی تعطيلی ناگهانی تعداد زيادی از نشريات سياسی توسط قوه قضائيه نيز اوضاع را به شرايط قبل بازنگرداند. يعنی بجای اينکه باعث روی بردن مخاطبان به نشريات انتقادی دوران قبل شود، عمدتا باعث رويگردانی نسبی مخاطبان از مطبوعات و نشريات باقی مانده شد. ممکن است تعطيلی هفته نامه گل آقا که زمانی به عنوان يکی از محبوبترين نشريات ايران محسوب می شد، زنگ خطر را برای ساير نشريات به صدا درآورده باشد.