دنیای کارتون و کاریکاتور

خنده و نسبيت فرهنگي ................................. شماره 2

ما لطيفه اي از ملانصرالدين را در جمع خودمان بازگو مي كنيم . خنده همه به هوا مي رود ! پس از آن شروع به تعريف يك لطيفه اسكاتلندي مي كنيم ، مي بينيم كه ديگران ، ما را با واكنشي بسيار سرد روبرو مي سازند . به راستي چرا چنين مي شود چرا با واكنشهاي يكسان روبرو نمي شويم . چرا ملا براي ما جاذبه بيشتري دارد ؟ چرا ما لطيفه اي اسكاتلندي و انگليسي را زياد نمي پسنديم ؟ و چرا از تمامي آنها تحت عنوان يخ ياد مي كنيم ؟
اجازه دهيد عنايتي به يك لطيفه اسكاتلندي داشته باشيم :
يك اسكاتلندي پسرش را براي تحصيل به كشور ديگري فرستاده و مرتبا” او را نصيحت مي كرد در همه چيز صرفه جويي كند . مدتي گذشت و از پسرش خبري نشد او به ناچار تلگراف مختصري به اين مضمون براي پسرش مخابره كرد : پسرم ، خوشبخت هستي ؟ مشكل به خصوص نداري ؟
پس از مدتي تلگراف از پسرش رسيد كه در آن فقط نوشته بود ‹‹ بله ››
پدر كه نفهميده بود اين ‹‹ بله ›› مربوط به كدام سوال بالاست و آيا پسرش خوشبخت هست يا مشكل خاصي ندارد ، مجددا” در تلگراف كوتاهي از پسرش پرسيد : بله چه ؟
چند روز بعد از پسرش ، تلگرافي به دست او رسيد كه در آن نوشته شده بود : ‹‹ بله پدر ››
اينك مي توانيد به ارزيابي واكنش خود بپردازيد . لابد احساس بي مزه بودن مي كنيد . در حاليكه اين لطيفه ، يكي از موفقترين لطيفه هاي اسكاتلند است . اصلا” سمبلي است براي اسكاتلندي ها !!
زيرا اين لطيفه از آن ‹‹ مك تاويش ›› ، خسيس شهير اسكاتلندي است .
آيا هيچ مي دانيد واكنش آنان( اسكاتلندي ها و امثالهم ) در قبال لطيفه هاي ما نيز ، واكنشي يخچالي است ؟
آنچه ما را به خنده وا مي دارد ، بايد مورد پذيرش افكار و حساسيتهاي ذهني ما قرار گيرد تا بتواند با با حداقل ‹‹ تطابق ›› به واكنشي مطلوب دست يازد . عناصر فرهنگي و به عبارتي مواد سازنده آن ، مجومه بسار گسترده اي از افكار ، آداب ، رسوم ، هنر و ساير يافته ها ي اجتماعي است .
اين عناصر در تقابل با محركها ( مثلا” لطيفه ، طرح ، كاريكاتور ، داستان و ....) يكجا عمل مي كنند و واكنشهاي ارائه شده را در معرض ديد و قضاوت ديگران قرار مي دهند . در هر صورت تغيير هر يك از اين عناصر ، واكنشهاي ارائه شده ، بسته به ميزان تغيير ، دگرگوني مي يابند . به ديگر سخن ، واكنشها ، تابعي از اين عناصرند . ادامه دارد .......

.