دنیای کارتون و کاریکاتور

پانزده كاريكاتوريست ، پنج بند
حسن كريم زاده(بخش سوم)

1 - سائول استينبرگ Saul Steinberg متولد 1914 در شهر رمينكول سرت روماني به دنيا آمد . در زمينه جامعه شناسي ، روان شناسي از دانشگاه بخارست فارغ التحصيل شد و در سال 1940 نيز دوره دكتراي معماري خود را در مدرسه پلي تكنيك ميلان ( ايتاليا )‌به پايان برد .
2 سائول ، داراي استعدادهاي بالقوه و مهارتي نهفته در زمينه طراحي بود كه با هوشمندي ، آن را كشف كرد .
نخستين طرح هاي قلم و مركبي او كه بلافاصله بعد از فارغ التحصيلي و در سن 34 سالگي اش در نشريه ‹‹ برتولدو ›› منتشر شد ، با استقبال كم نظيري مواجه گشت و باعث دلگرمي او براي استمرار حضور در عرصه هنرهاي تجسمي - و به طور خاص كاريكاتور - شد .
3 ـ در حالي كه طرح هاي استاين برگ - در دوره خود - از صفحات مجله ها به بزرگترين موزه هاي جهان راه يافته بود ، و در عالم هنرهاي بصري يكي از پيشروان هنر مدرن ، شناخته شده بود ، اما معمولا” با فروتني ، خود را منسوب شدن به هنر و القاب متعددي كه به او مي دادند محفوظ مي داشت ! در پس نماي زيبا و لطيف آثار او مي شد به وضوح ، دنيايي ملهم از آشفتگي ، آشوب ، جنگ ، فساد و بسياري موارد ديگر را مشاهده كرد كه خود ، بيانگر انديشه و قلم منتقدانه سائول استاين برگ - هنرمند خلاق و نوگراي قرن بيستم - بود .
هنرمندي كه تنها 2 هفته پيش از جنگ جهاني اول چشم به جهان گشوده بود . سائول به اساس و بنيان هستي مي پرداخت و در اين بين ‹‹ انسان ›› محور كارهاي متعددش بود . به بيان ديگر او بر اساس پيش زمينه اي كه از مطالعات روان شناختي و جامعه شناسي داشت ، به خوبي از عهده انديشه هاي خود بر مي آمد ! ... اوژن يونسكو نظرش را در مورد او چنين گفته است :
‹‹ سائول ، اغلب مرداني تنها را به تصوير مي كشد ، اگر هم در برخي از كارها جمعيتي را مي بينيد ، آنها تنهاياني هستند كه گرد هم جمع شده اند !...››
4 ـ بدعت كارهاي سائول استاين برگ ،‌معمولا” تحليل گران را در تقسيم بندي هاي هنري دچار ترديد مي كرد كه آيا بايد آنها را در پرونده كاريكاتور گذاشت يا گرافيك و يا نقاشي ؟ ولي مطمئنا” مي دانستند كه او روشي را پايه ريزي كردهكه در دلش ، كار نقاشاني چون پل كله و گروش هضم شده ،‌ با كارهاي دوفي و ميروملموس بوده و با پشتوانه اي از طراحي معماري شكل گرفته است ، و سر آخر متدي كه تا مدت هاي مديد جايگزين نخواهد شد .
در اصل ، او نقش يك قاضي را ابقا نمود كه قيوميت كاريكاتور از دست نقاشان گرفت و به دست صاحبان اصلي اش سپرد . در آثار استاين برگ همه چيز از خط آغاز شده و به خط ختم مي شود . او كلاف خطوط را هر بار در قالب سوژه اي خاص بر روي كاغذ پهن مي كند طوري كه اگر مايل باشيد مي توانيد به راحتي سر نخ خطوط را گرفته و بطن كارش را بشكافيد . كاري كه خود او بارها با شخصيت آثارش انجام داده است . بازي با خطوط - در طراحي - مهارت ويژه اي را مي طلبد كه سائول ،‌به حق جزو معدود اساتيد اين بازي به شمار مي آيد .
سادگي ، جاي گيري منطقي عناصر ، و پرهيز از عناصر زائد از ويژگي آثار اوست . علاوه بر اين استاين برگ و كاريكاتورهايش عادت دارند تا بي پرده و رك با مخاطب خود ارتباط برقرار كنند .
5 - ميشل راگون ، او را به عنوان ‹‹ پيكاسوي كاريكاتور معاصر ›› معرفي مي كرد و معتقد بود كه وي ، شيوه آثار بدون شرح را ته به سر حد كمال طي كرده است .
در مدت زمان كوتاهي كه از عرصه آثار سائول در مطبوعات ، طرح هاي او در سراسر دنيا در نمايشگاه ها ، به صورت كتاب به نمايش گذاشته شد كه از آن ميان ، مجموعه هاي ‹‹ نقاب ›› ، ‹‹ بازرس ›› ، ‹‹ گذر نامه ›› ، ‹‹ دنياي جديد ›› و ‹‹ تصوير دنيا از زاويه خيابان نهم ›› قابل تامل بوده و هستند . سائول ، سه سال پيش ( 1999 ) در سن 85 سالگي در گذشت .